Αμβρακία

I

Αρχαία πόλη στον ποταμό Άραχθο, στη θέση της σημερινής Άρτας. Κατά τη μυθολογική παράδοση την είχε ιδρύσει o Άμβραξ, γιος του Θεσπρωτού, ή η Αμβρακία, κόρη του βασιλιά των Δρυόπων. Προστατευόταν με οχυρό τείχος, που είναι άγνωστο πότε χτίστηκε, υπήρχε όμως στους κλασικούς χρόνους. Τον 7o-6o αι. π.Χ. οι Κορίνθιοι εγκατέστησαν στην Α. αποικία. Κατά τους Περσικούς πολέμους η πόλη πολέμησε μαζί με τους άλλους Έλληνες· κατά τον Πελοποννησιακό ήταν εναντίον των Αθηναίων. Αργότερα (324 π.Χ.) έλαβε μέρος στην εθνική συμμαχία, που οργάνωσε ο ρήτορας Δημοσθένης εναντίον του ΦίλιππουB’. Μετά τη νίκη του στη Χαιρώνεια (338 π.Χ.) ο Φίλιππος εγκατέστησε και στην Α. μακεδονική φρουρά (όπως και στη Θήβα, την Κόρινθο και τη Χαλκίδα). Το 295 π.Χ. την κατέλαβε ο βασιλιάς των Μολοσσών Πύρρος, ο οποίος την έκανε πρωτεύουσα του κράτους του και την κόσμησε με ποικίλα μνημεία, έργα τέχνης και οικοδομήματα, μεταξύ των οποίων και το περίφημο Πύρρειον, συγκρότημα μεγάλων οικοδομημάτων όπου υπήρχε και η βασιλική κατοικία. Με την κατάλυση της Ηπειρωτικής βασιλείας (234-33 π.Χ.) και την ίδρυση του Κοινού των Ηπειρωτών, η Α. έγινε ανεξάρτητη· από τότε έως το 189 π.Χ. αγωνιζόταν για να διατηρήσει την αυτονομία της εναντίον Ηπειρωτών, Μακεδόνων, Αιτωλών και Ρωμαίων. To καλοκαίρι του 189 π.Χ. έφτασε με τον στρατό του στην Α., από την Ιλλυρία κατευθυνόμενος προς την Αιτωλία, o Ρωμαίος ύπατος Μάρκος Φούλβιος Νοβίλιορ, ο οποίος είχε μαζί του τον φίλο του Ρωμαίο ποιητή Έννιο, για να παρακολουθήσει την εκστρατεία του και να υμνήσει τα κατορθώματά του. Οι Ρωμαίοι, αφού απέτυχαν να καταλάβουν την πόλη, έσκαψαν μια υπόγεια στοά για να εισχωρήσουν από εκεί. Οι Αμβρακιώτες, που κατάλαβαν το τέχνασμα, έσκαψαν κι αυτοί στοά και οι δύο αντίπαλοι ήρθαν αντιμέτωποι εκεί. Οι Αμβρακιώτες χρησιμοποίησαν ένα είδος καπνογόνου, το οποίο δημιούργησαν από πτίλα που έκαψαν σε ένα πιθάρι. Οι Ρωμαίοι εγκατέλειψαν και αυτή την επιχείρηση και τελικά η Α. παραδόθηκε με διαπραγματεύσεις. Ο Φούλβιος την απογύμνωσε από τους καλλιτεχνικούς της θησαυρούς, τους οποίους μετέφερε στη Ρώμη. Ο Έννιος έγραψε αργότερα ένα πανηγυρικό άσμα προς τον Φούλβιο με τον τίτλο Ambracia (μόνο ο τίτλος του έχει σωθεί). H κατάληψή της από τους Ρωμαίους σήμανε ουσιαστικά και το τέλος της Α. Μετά την ισοπέδωσή της και από τον Αιμίλιο Παύλο (ύστερα από τη νίκη του στην Πύδνα το 168 π.Χ.) απέμεινε ένας μικρός συνοικισμός, που ζήτησε όμως από τη Ρώμη με ψήφισμά του να του επιστραφούν τα καλλιτεχνήματα που είχε πάρει ο Φούλβιος. Κάποια αυτονομία φαίνεται πως απέκτησε και μετά το 146 π.Χ., αφού έκοβε δικό της χάλκινο νόμισμα και διατήρησε μια υποτυπώδη ζωή έως τη ναυμαχία του Ακτίου (31 π.Χ). Στη θέση της θα εμφανιστεί ύστερα από αιώνες η Άρτα.

Από την Α. πήρε το όνομά του και ο κόλπος που χωρίζει την Ήπειρο από την Ακαρνανία (μήκος 30 μ.) και συνδέεται με το Ιόνιο με τον στενό πορθμό της Πρέβεζας (620 μ.). Στην αρχαιότητα, o Αμβρακικός κόλπος ήταν γνωστός και ως ανακτορικός και σήμερα ως κόλπος της Άρτας.

II

Όνομα μυθολογικών προσώπων.

1. Κόρη του Φόρβαντα, γιου του Ήλιου, σύζυγος του Μέσολου. Γιος της ήταν o Δεξαμενός, επώνυμος ήρωας των αμβρακικών δεξαμενών.

2. Κόρη του Αυγεία.

3. Κόρη του γιου του Απόλλωνα και βασιλιά των Δρυόπων Μελανέα και της Στρατονίκης, αδερφής του Ευρύτου. Αυτή και οι προηγούμενες θεωρούνται επώνυμοι της αρχαίας πόλης της Ηπείρου Αμβρακίας και του Αμβρακικού κόλπου.

III

Ορεινός οικισμός (υψόμ. 720 μ., 349 κάτ.) στην πρώην επαρχία Τριχωνίδας του νομού Αιτωλοακαρνανίας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο θέρμου.

IV

Λίμνη(13 τ. χλμ.)γνωστή και με τις ονομασίες λίμνη του Στάνου ή Βάλτος ή Ρίβιο ή Μεγάλος Οζερός. Βρίσκεται στον νομό Αιτωλοακαρνανίας, μεταξύ της λίμνης Οζερού και της Αμφιλοχίας.

Καλλιέργειες με τεχνητή βροχή στις όχθες της λίμνης Αμβρακίας.

Η λίμνη Αμβρακία στην Αιτωλοακαρνανία.